Burnout in beeld

Burnout in beeld

Clarinda van Lunteren


EUR 19,90

Formaat: 18 x 27 cm
Pagina aantal: 70
ISBN: 978-3-99131-099-0
Publicatie datum: 06.12.2022
Burn-out in beeld bestaat uit 30 prachtige kunstwerken, waarbij Clarinda van Lunteren in zowel beelden als korte teksten haar ervaringen deelt over de tijd dat zij burn-out was. Ze hoopt dat de lezer herkenning zal vinden.
Het beschouwen van kunst
met een boodschap
een verkenning

Kunst kan vele doelen dienen.

Kunst kan mensen inspireren en aan het denken zetten.

Kunst is communicatie tussen de kunstenaar en de beschouwer.

Kunst kan mensen confronteren met (on)gewenste kenmerken van de samenleving en mensen een spiegel voorhouden. Het kan daarom van hoge esthetische waarde zijn, maar tegelijkertijd foeilelijk of schokkend. Kunst roept een breed scala aan emoties op, van afkeer tot euforie.

Kunst kan illustreren en verduidelijken. Het kan mensen vermaken en opvrolijken, maar ook depressief maken of de beschouwer op het verkeerde been zetten.

Kunst kan ook een uitingsvorm zijn van gedachten en gevoelens, kan fungeren als uitlaatklep. Het kan een middel zijn om emoties te verkennen en helderheid in de persoonlijke belevingswereld te creëren.

De schilderkunst in dit boek is een weergave van het laatste. Het doel van mijn kunst in dit boek is communiceren over mijn beleving van de tijd waarin ik burn-out ben. Ik hoop dat je herkenning zult vinden. Dit hoofdstuk wil je daarbij helpen.
Mijn schilderijen zijn vol van keuzes. Iedere penseelstreek, iedere kleur en iedere vorm is een uiting die bijdraagt aan de totale boodschap. Voordat ik begin met een schilderij is er een vaag concept volgens welke ik wil werken. Daarna laat ik de doelstelling los en ’ontstaat’ het schilderij. Het ontstaat in een combinatie van intuïtief werken en kleur- en materiaalgebruik passend bij mijn stemming en gemoedsgesteldheid. Soms blijft het concept daarbij in stand, even zo vaak sneuvelt het tijdens het creatief proces. Het proces is leidend, het resultaat ondergeschikt. Niet voor niets zijn mijn schilderijen vaak geïnspireerd op het expressionisme (uiten wat van binnen leeft), is de weergave vaak figuratief (herkenbare figuren, maar geen natuurgetrouwe weergave) en de manier van werken experimenteel. Ik hou ervan als het resultaat niet vooraf al vaststaat en ikzelf verrast word door het resultaat.
Zoals Gustav Klimt al zei: ”Als je mij wilt leren kennen, bestudeer dan mijn werk.” Mijn schilderkunst past in deze denkwijze die ten diepste gaat over communicatie. Ieder schilderij is een zelfportret. Ieder schilderij is een deel van mijn autobiografie. In beeldende kunst is het onmogelijk mezelf te verbergen. Je hebt de sleutel tot mijn hart in je handen. Wil je het zien?

De boodschap ’lezen’ door studeren

Om mij als kunstenaar te leren kennen, moet je dus in navolging van Klimt: bestuderen. Een oppervlakkige beschouwing levert hooguit de vraag op: wat stelt het voor? Het vlakt kunst af tot een illustratie, tot niet meer dan een ’plaatje bij een praatje’. In mijn schilderijen zijn altijd meerdere lagen te ontdekken.
Hieronder een kijkwijzer met daarin vier stappen tot kunstbeschouwing. Daarin leer je míjn verhaal te herkennen, maar ook het verhaal van jezelf. Jij bent namelijk zelf het kader vanwaaruit je mijn boodschap interpreteert. Die twee kanten aan het verhaal zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ga het avontuur aan en laat je verrassen.

1. Stel je hart open en neem de tijd

Met deze opdracht is de eerste stap wellicht ook de moeilijkste. Communiceren met een schilderij en zoeken naar de boodschap van de kunstenaar, vraagt van jou, als beschouwer, dat je jouw hart openstelt voor mijn verhaal èn voor het jouwe. Het is nodig dat je de wil hebt om een nieuwe manier van kijken te leren. En … dat lukt niet in één keer, dat kost tijd en oefening. Dit boek geeft je een handvat om te oefenen. Daarnaast moet er ook voldaan worden aan een andere voorwaarde: laat vooroordelen en vooringenomenheid los. Misschien ben je opgegroeid met de gedachte dat kunst nutteloos is, dat een kind van drie jaar het ook zou kunnen, dat kunst niet bij jou past, dat het je niet aanspreekt, of wat je ook maar kunt bedenken. Vraag jezelf af in hoeverre dit voor jou geldt. Kijk ernaar, en laat het vervolgens los …

2. Bestudeer vormen, kleuren, materiaal en techniek

Vormentaal

a. Lijnen. Let op de richting en vorm van lijnen in mijn schilderijen. Zo kunnen (min of meer) evenwijdige lijnen verwijzen naar evenwichtigheid en balans. Elkaar kruisende lijnen kunnen wijzen op conflict of tegenstellingen. Horizontale lijnen benadrukken de weidsheid van de voorstelling, verticale lijnen laten (emotionele) hoogten, of juist diepten zien. Dit geldt ook voor de keuze voor een rechtopstaand of liggend doek. Een duidelijke richting van links naar rechts kan wijzen op groei of een verloop in tijd. Dikke lijnen vragen doorgaans meer aandacht dan dunne lijnen, en … aandacht is essentieel voor de boodschap. Maar het aantal lijnen is ook bepalend: één dikke lijn kan minder aandacht vragen dan een veelheid aan dunne lijnen …
b. Vormen. Let op de eigenschappen van de vormen in het schilderij. Zo kunnen (min of meer) ronde vormen verwijzen naar meer natuurlijke en vriendelijke eigenschappen. Hoekige en puntige vormen juist naar harde, stevige of stekelige eigenschappen. Grote vormen vragen doorgaans meer aandacht dan kleine vormen, maar ook hier is het aantal bepalend voor wat echt opvalt. Eén enkele vorm (klein of groot) in een neutrale achtergrond valt meer op dan meerdere kleine of grote vormen in een veelvormige of veelkleurige achtergrond.
c. Compositie. Een schilderij kent (bijna) altijd een kerngedeelte, waarin de belangrijkste elementen van het verhaal te vinden zijn. De kern vormt de centrale boodschap van het schilderij en heeft verbinding met de titel van het schilderij. Vaak is die kern centraal in het schilderij te vinden, maar niet altijd. Soms kies ik er bewust voor om de kern uit het midden te plaatsen. Hiermee wordt soms een hoogtepunt of juist een dieptepunt benadrukt, of is er meer aandacht gecreëerd voor de omgeving als de kracht van de boodschap sterk beïnvloed wordt door omringende factoren. Ook kan er sprake zijn van meerdere kernen, waardoor de boodschappen elkaar versterken en diepgang geven.

Kleurentaal

Er is ongelooflijk veel geschreven over kleurenleer. Wat ik hier schrijf, wijkt daarvan in enige mate af, hoewel er ook overlap is. Het geeft slechts een algemene richtlijn over hoe ik kleuren verbind met emoties, gevoelens en sfeer. Veel zul je herkennen of logisch vinden, omdat deze verbindingen vaak universeel zijn.

a. Lichte en donkere kleuren. Lichte kleuren geven over het algemeen een sfeer van vrolijkheid, speelsheid en hoop weer. Donkere kleuren daarentegen een gevoel van stevigheid, somberheid, verdriet en vaak ook dreiging.
b. Koele en warme kleuren. Koele kleuren creëren afstand tot de boodschap, warme kleuren ’zuigen’ je als het ware in het schilderij en zorgen voor betrokkenheid. Koele kleuren zijn bijvoorbeeld wit, blauw, citroengeel. Warme kleuren zijn bijvoorbeeld oranje, okergeel, olijfgroen … Dit is een beperkte opsomming, omdat veel kleuren in combinatie met elkaar een sfeer van koelte of juist warmte creëren.
c. Symbolische kleuren. Ik verbind in mijn schilderijen kleuren aan een symbolische waarde. Zwart geeft vaak somberheid en pijn aan. Paars juist verdriet en rouw. Rood is een ambivalente kleur: soms geeft het warmte en vrolijkheid aan, of zelfs liefde en passie. Maar even zo vaak is het een kleur van geweld, pijn en frustratie. Groen, bruin en blauw benadrukken natuur, rust en vredigheid. Wit is voor mij een kleur van neutraliteit, afstand of juist heiligheid. Geel kan zowel warm (okergeel) als koud (citroengeel) zijn en geeft waarde aan respectievelijk vrolijkheid, of juist afstand en soms zelfs haat. De kleuren zijn niet in elk schilderij in deze uitleg toepasbaar, maar in geval van een overheersende kleur in het geheel en/of in de kern, kun je deze symboolwaarde meenemen in je beschouwing.
d. Contrast. Contrast is een belangrijk element in mijn schilderijen. Om de centrale boodschap goed weer te geven, maak ik overdadig veel gebruik van contrast in zowel vorm als kleur. Het creëert aandacht voor dat wat echt belangrijk is. Het maakt vormen en lijnen nog meer zichtbaar.

Materiaaltaal

Bij veel van mijn schilderijen vind je de term ’mixed techniques’. Het geeft daarmee uitdrukking aan de diversiteit aan materialen die ik gebruik in mijn schilderijen. Vaak is het maakproces niet of nauwelijks herhaalbaar. Het is altijd experimenteel en mijn invloed op het resultaat beperkt. Naast traditionele verfartikelen gebruik ik diverse materialen. Ik zoek naar materiaal dat past bij de keuze voor meer ronde en zachte vormgeving, voor glimmende of schitterende effecten, of juist voor de harde en stekelige boodschappen. Het reliëf dat vaak met de toevoeging van materiaal bereikt wordt, versterkt de vormentaal en daarmee de boodschap.

Techniektaal

Voor mij zijn de technieken tijdens het werken verschillend: krassen, smeren, rustig schilderen, spetteren, krachtig werken, vormen creëren in detail, of juist in grote bewegingen. Het zijn helende werkvormen, waardoor de boodschap van het schilderij parallel loopt aan het proces dat tijdens het schilderen ook in mijn lijf en ziel wordt ervaren. Het maakt het proces van schilderen voor mij tot een diepe ervaring.

5. Stel jezelf vragen

Bij al deze elementen is het van belang om als beschouwer jezelf vragen te stellen. Ik vraag je reflectief naar de schilderijen te kijken. Wil je echt leren be-studeren, maak dan aantekeningen. Neem de volgende vragen op in je standaard repertoire:

- Algemeen: Welk deel van het schilderij trekt direct je aandacht? Waarom?
- Studie: Welke elementen zorgen ervoor dat je aandacht daar naartoe gaat? Bestudeer hierbij alle (deel)eenheden van vormen, kleuren, materiaal en techniek apart.
- Reflectie: Bij welke elementen raakt de studie aan herinneringen en/of ervaringen van jouzelf?
- Open hart: Aan welke gevoelens raakt dit bij jou als beschouwer?
- Boodschap: Hoe ziet voor jou de verbinding eruit tussen beeld en titel?
- Verbinding: Wat denk je dat ik als kunstenaar jou wil laten zien of ervaren?

6. Wees niet bang

Er is nooit één antwoord op bovenstaande vragen. Er is ook nooit een goed of fout antwoord. Wees niet bang andere interpretaties te maken. Wees niet bang iets te zien wat ik niet heb gezien. De titel van het schilderij is een richting die ik jou geef, die je zou kunnen helpen. Dat geldt ook voor de teksten in dit boek. Voel je vrij om je eigen interpretaties te geven aan elk beeld. Hiermee maak je verbinding met het beeld en de tekst en zal de waarde van dit boek voor jou persoonlijk toenemen.

Als je de tijd neemt om mijn schilderijen te bekijken en te proberen die te doorgronden, waarin ook ruimte blijft voor jouw ervaringen en interpretaties, heb ik mijn doelen bereikt. Je kunt me geen groter cadeau geven!

Clarinda van Lunteren

***

Inleiding

Een persoonlijke zoektocht ligt voor je.
Een reis door diepte- en hoogtepunten. Een reis in beeld op zoek naar identiteit, naar leven, naar eigenheid, naar waarde, naar liefde en naar God.

Ik ben burn-out. In de jaren ervoor blijkt het ’teveel’ al herkenbaar in de eerste schilderijen in dit boek. Ik merk dat ik vaak antwoorden schilder op vragen die nog gesteld moeten worden. Ik kijk in mijn diepste zelf. Door middel van het schilderen is zichtbaar op welke manieren ik zoek naar nieuwe waarden waarin ik leven en genieten kan. Die reis verloopt langs allerlei routes: van verzet tot overgave, en van pijn naar vreugde.
De schilderijen vertellen een verhaal op zich. Stap niet in de valkuil om de teksten te lezen en de schilderijen als uitsluitend illustraties of plaatjes te zien. De teksten zijn hulpmiddelen en vertalingen van dat diepste zelf, maar hebben níet de bedoeling alles in het schilderij zichtbaar te maken.

Ik ben in gesprek en in discussie.
Met mijzelf, met anderen en met God.

De boom symboliseert mijn leven. Een leven in de storm.
De boom wordt bedreigd, de omgeving is dreigend, de bliksem slaat bijna in …
Maar de boom staat stevig verankerd in de liefde en genade van de God op Wie ik bouw. Weten, kennen en ervaren zijn verschillende lagen in mijn zijn. Zo zijn er veel momenten waarin ik Zijn liefde en genade niet ervaar, maar ik ken mijn God en ik weet tot in het diepst van mijn ziel dat Hij mij nooit loslaat!

Clarinda van Lunteren
2016–2018

***

Wat een geweld
Wat een onrust
Wat een hitte
Wat een turbulentie
Wat een leven!

Gevaar!
Pas op!
Grenzeloos …
Eindeloos …

Dit is mijn leven.
Prachtig … en onrustig …

Ik houd mij vast aan U
U kent mij
U vindt mij een parel
Ik ben in Uw hand
U houdt mij vast

***

Zij is mooi en sterk
Zij is geliefd
Zij heeft invloed

Zij is afhankelijk
Zij zoekt het Licht
Zij heeft God nodig

Zij heeft een taak
Zij mag ontvangen
Zij mag geven

Leven
Hoop

God, U geeft licht
God, U geeft leven
God, U geeft hoop!

Ik mag slechts dienen …

***

Ik kies voor rust.
Ik kies voor leven.
Ik kies voor liefde.

Ik wil geen slachtoffer zijn!
Ik wil tijd!
Tijd voor mezelf.
Werken aan mezelf.
Naar mijn bestemming …

God, bent U daar?
Hoort U mij?
Ziet U mij?

Wat is Uw plan?
Wat wilt U mij leren?
Leven doet pijn …
Ik kan het nauwelijks nog verdragen …

Kan ik herrijzen?
Als een feniks uit de as?

***

Ik kan het niet verdragen!

Ik ga kapot
Mijn hoofd barst.
Het is te veel, te vol, te rumoerig …
Ik ga kapot …
Ik ga kapot!

Mijn hoofd doet pijn.
Mijn hoofd is zwart.
Mijn hoofd jammert en krijst.
Ik ga kapot …

Waar ben ik?
Wie ben ik?
Leeg
Kaal
Alleen
Ik ben kapot

***

Waar bent U?
Samen met mijn gevoel
bent ook U uit mijn hart verdwenen!

Ik ervaar U niet
Ik wil schreeuwen van ellende
Roepen om Uw aandacht
Hoort U dat?

Ik weet dat U daar bent
Ik herinner mij Uw liefde
Ik wíl geloven
Maar ik leef in eenzaamheid …

Mijn bovenlaag verbrokkelt
Ik kan mijn bescherming
niet meer in stand houden
Mijn onderlaag is chaos
Ik ben radeloos …

Wie troost mij nu?
Wie zorgt voor mij?
Verberg U niet
Kom dichterbij
Raak mij aan
Omring mij …

Misschien vind je dit ook leuk :

Burnout in beeld

Margot de Ruiter

de brand

review:
*verplichte velden