De strijd rond St.-Oedenrode

Inhoudsopgave
Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1. De overtocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2. Baker landt bij St.-Oedenrode . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
3. Op weg naar de bruggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4. Charly neemt het dorp in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
5. Baker vindt twee bruggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
6. Vijf bruggen in handen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
7. Dog landt op de juiste plek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
8. Donkere uren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
9. Het dorp moet veilig zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
10. De eerste echte aanval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
11. Nu eens niet te voet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
12. Jeeps in het nauw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
13. De aanval op Best . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
14. Mottola trekt terug . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
15. De Corridor open . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
16. Beslissing bij Best . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
17. Aansluiting met Best . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
18. Verdediging Corridor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
19. Blijven ademhalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
20. Tegenaanval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
21. Zuivering St.-Oedenrode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
22. Geen rust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
23. De Koevering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
24. Evacuatie gewonden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
25. De aanval op de Corridor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
26. Beslissing in de Koevering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
27. Terug in de oude linie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
28. Nieuwe landing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
29. Weer verder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
30. Het Eiland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
31. Nat en koud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
32. Vertrek uit Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

Nawoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
Geraadpleegde literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

Vooraf
Als Market Garden genoemd wordt, gaat het bijna onmiddellijk
over Arnhem en wat daar is gebeurd, terwijl zowel in het “Market”
als in het “Garden” deel van de hele operatie heel veel meer
mensen en materieel zijn ingezet.
Dit verhaal gaat over eenheden van de 101e Airborne Divisie
tijdens hun verblijf in Nederland van september tot en met
november 1944. Meer specifiek hun landing op de droppingzone
B tussen St.- Oedenrode-Son en Best en de strijd die zij leverden
om de hun gestelde doelen te bereiken en in handen te
houden. Het is een deels fictief verhaal, gebaseerd op de Operatie
Market Garden.
In het verhaal wordt die grote lijn gevolgd en heb ik getracht
de werkelijkheid van die tijd zo dicht mogelijk te benaderen.
De eenheden, een groep van het eerste bataljon, Baker Compagnie,
tweede peloton en een groep van het tweede bataljon,
Dog Compagnie, tweede peloton, beide van het 502e Parachute
Infanterie Regiment, met deels fictieve namen. Zij vertellen
hun verhaal binnen de lijnen van hetgeen zich in werkelijkheid
allemaal afspeelde.
Het is een roman. Ik heb mijn eigen verhaal geschreven, zoals
het bij mij ontstaan is. Hoewel ik er niet bij was, zal een groot
aantal gebeurtenissen wel degelijk hebben plaatsgevonden. Een
aantal gebeurtenissen zijn zelfs gedocumenteerd, andere misschien
niet op de genoemde tijd en op de beschreven plaats.
Ik zou graag willen, dat het verhaal een eerbetoon is aan alle
soldaten, onderofficieren en officieren, welke de strijd wel meemaakten,
maar nergens meer in de annalen van de geschiedenis
worden genoemd. Ook zij verrichtten heldendaden, die een groot
aantal van hen met de dood heeft moeten bekopen.
De naoorlogse generatie kreeg de kans zich in vrijheid te ontwikkelen
en op te groeien. De vrijheid, die wij vandaag de dag
kennen, wordt vaak als een vanzelfsprekendheid ervaren. Als wij
nu om ons heen kijken en erover nadenken, dan is die vanzelfsprekendheid
een beeld, dat zich heeft vastgezet in de hoofden
van de meeste westerlingen.
Wie het wereldnieuws volgt, weet dat vrijheid een broos begrip
is. In toenemende mate wordt er door groepen of personen
getracht om die vrijheid bij mensen te beknotten of zelfs helemaal
teniet te doen.
Ook wij, in het westen, zullen onze vrijheid moeten koesteren
als een groot goed en wij mogen nooit vergeten welke inspanning
het heeft gekost om die vrijheid te verwezenlijken. Daarom
zullen wij moeten blijven herdenken.
Brunssum, 2017

Inleiding
Het is vrijdagavond op 15 september 1944, tegen halfzeven, op
Welford Airdrome in Zuid- Engeland. Vanuit de diverse mess-tenten
stroomden drommen militairen naar buiten en renden in de
richting van een aantal gereedstaande vrachtauto’s.
Die zouden degenen die een verlofpas hadden naar het centrum
van Welford transporteren. De meesten gingen stappen.
Een enkeling had kennis aan een Engels meisje en zou de avond
bij haar gaan doorbrengen.
“Is het je opgevallen dat dit weekend bijzonder veel verlofpassen
zijn uitgegeven?” zei Lester Franks tegen Luther Davis, terwijl
ze samen met een meute uitgelaten soldaten de manschappenmess
verlieten.
Zij bleven voor de ingang staan, staken een sigaret op en sloegen
het tumult gade dat losbrak toen de meute de vrachtauto’s
bereikte en bijna in gevecht raakte om een goede plek in een van
de vrachtwagens te bemachtigen.
“Is het je opgevallen dat geen enkele van die passen bij ons
is terechtgekomen?” antwoordde Davis, terwijl hij teleurgesteld
aanstalten maakte om naar zijn onderkomen te vertrekken.
“Iemand zal het fort moeten bewaken. Trouwens, wij hebben
onze kans vorig weekend gehad,” probeerde Franks zijn
maat op te beuren.
“Ja, lekker was dat. Nog voor we het terrein af waren, werden
we vanwege een alarm weer teruggereden naar de barakken.
Hoelang zitten we hier nu al? Wanneer gebeurt er weer eens iets?
Ik ben het zat, dat wachten. Als ze ons niet meer nodig hebben,
laten ze ons dan naar huis sturen,” mopperde Davis.
Samen slenterden ze richting de barak waar Baker Compagnie
van het 502e Parachute Infanterie Regiment was ondergebracht.
Daar aangekomen doofden beiden hun sigaret in een speciale
schaal met zand en gingen naar binnen.
Sinds hun terugkeer uit Normandië, waar zij deel hadden uitgemaakt
van de D-Day landingen, waren de para’s van 101 Airborne
Divisie hier ondergebracht in tenten en schuren. Om uit
te rusten, om opnieuw te worden voorzien van uitrusting en om
getraind te worden voor een nieuwe opdracht. Niemand wist nog
hoe dichtbij die opdracht was.
Franks en Davis gingen het gebouw binnen en zochten hun
eigen hoekje op. Zij deelden samen een stapelbed in een zaal waar
wel dertig van die dingen stonden. Allemaal bezet door leden
van Baker Compagnie en een gedeelte van Abel Compagnie. De
tweede groep van het tweede peloton van Baker lag bij elkaar.
Zij waren samen in Normandië geweest. Twee van hen waren
gedood in Normandië, de machinegeweerschutter en zijn
helper. Twee anderen waren gewond geraakt tijdens de gevechten,
maar ze hadden de weg naar hun eigen onderdeel weer teruggevonden.
Toen ze vonden dat ze voldoende hersteld waren,
hadden zij zich een lift bezorgd en hadden het hospitaal verlaten
zonder afscheid te nemen. Zo was de groep uiteindelijk samen
teruggekeerd naar Engeland en waren hier in afwachting van de
dingen die komen gingen.
Net voor de bevrijding van Parijs was het 101e Airborne teruggetrokken
uit de strijd en overgebracht naar Engeland. 72 Dagen
hadden zij onafgebroken in de vuurlinie gezeten en zij waren
hier aan het bijkomen van de vermoeienissen.
Het was hier goed toeven op het Engelse platteland. Je hoorde
dan ook niemand klagen over hun onderkomen. Het gezeur over
hun verblijf in de oorlog begon weer de kop op te steken. De
meesten hadden niets om handen en begonnen zich te vervelen.
Toen de vrachtauto’s met de verlofgangers het kamp uit waren,
werd het weer rustig. Hier en daar was muziek te horen uit
een grammofoon of, zoals in de kantine, uit de luidsprekers, die
daar voor het optreden van een orkest waren opgesteld.
Sporadisch hoorde je muziek, door een van de soldaten gemaakt
op een mondharmonica of een gitaar. De omroepinstallatie
werd alleen gebruikt voor dienstmededelingen, hoewel een
onverlaat de installatie wel eens had aangesloten op de radio, tot
grote hilariteit van de bewoners van het legerkamp.
Diezelfde omroepinstallatie kraakte om een uur of zeven: ”Attentie!
Vanavond draait in de cinema de film “For whom the bell
tolls” met Gary Cooper en Ingrid Bergman, aanvangstijd 19.45
uur”. Dat moest je het leger dan wel weer nageven. Het zorgde
ervoor, dat de nieuwste films vrij kort na hun verschijnen konden
worden vertoond.
Met uitzondering van sergeant Tom Garret vertrok de hele
groep rond halfacht richting kantine om in een zaal naast die kantine
de film te gaan zien die na het avondeten was aangekondigd.
Sommigen hadden de film al eerder gezien, maar gingen toch mee,
omdat het alternatief, zuipen in de kantine en zat worden, hen niet
zo aantrok. Bovendien was er altijd wel wat te lachen in zo’n zaal.
Ondanks het feit dat veel maten met verlof waren, was de
filmzaal goed gevuld. De klarinet van Benny Goodman was op
de achtergrond te horen en het lokaal zag blauw van de sigarettenrook.
“Ik hoop dat het projectorlicht daar nog doorheen komt,”
lachte Burns.
“Ja, het is hier een mistige bedoening. Ik ga wel even bier
halen,” zei Wenger, die de film al eerder had gezien. Klokslag
19.45 uur, Wenger was net terug binnen, werden de toegangsdeuren
gesloten en ging het licht uit, terwijl de film werd gestart.
Het rumoer in de zaal, waar zo’n driehonderd militairen bijeen
waren, luwde maar langzaam. Niet dat dat iemand interesseerde,
degenen voor wie de film nieuw was, hadden een plaatsje
voorin bevochten, dicht bij de luidsprekers, zodat zij de film
zowel in beeld als geluid konden volgen.
De film duurde iets langer dan 90 minuten en na afloop dromde
iedereen naar de buren, waar het in de kantine volop feest was.
In het voorbije anderhalf uur hadden een aantal notoire kantinebezoekers
al kans gezien aardig dronken te worden. Zij joelden
de “mietjes” uit, die net naar de film waren geweest. De meesten
stoorden zich niet aan de schreeuwlelijken en bestelden hun
drank alsof de opmerkingen hen niet betroffen.